7417 sayılı yasa ile yürürlüğe giren, Gerçek ve Tüzel kişileri kapsayan ve yasadan yararlanma süresi olarak 31.03.2023 tarihi olan yasa ile ilgili kısa, ancak önemli gördüğümüz açıklamalar yazının konusunu oluşturmaktadır.

Yazımızda, uygulamaya dönük açıklamalardan ziyade, yasadan kimlerin ve hangi varlıkların yararlanacağı ile yararlanılması halinde vergi incelemeleri sonucunda ortaya bir matrah çıkarsa, işbu yasa kapsamında nasıl değerlendirileceği üzerinde durulacaktır.

Yasadan kimlerin yararlanacağı;

Yasadan gerçek ve tüzel kişiler yararlanacaktır. Yani gerçek kişiler (bireyler) ile şirketler yararlanacaktır. Gerçek kişinin, vergi mükellefi olmasa da yasadan yararlanması mümkündür.

Yurt dışında bulunan hangi varlıkların beyan edilebileceği,

Yurt dışında bulunan Para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları beyan edilebilecektir.

Ayrıca, yurt dışında bulunan varlıklar;

a) Yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlarından kullanılmış olan kredilerin kapatılmasında kullanılabilir. Söz konusu kredilerin 05.07.2022 tarihi itibariyle defter kayıtlarında yer alması ve yurt dışında bulunan varlıkların kullanılması ile 31.03.2023 tarihine kadar kapatılması gerekir.

b) 05.07.2022 tarihi itibariyle defter kayıtlarında yer alan sermaye avanslarının, yurt dışında bulunan varlıklardan 05.07.2022 tarihinden önce Türkiye’ye getirilerek karşılanmış olması halinde, bu avansların 31.03.2023 (bize göre) tarihine kadar defter kayıtlarından düşülmesi (sermaye taahhüdüne mahsup edilmesi) şartıyla yasa hükümlerinden yararlanabilecektir.

Yurt içinde bulunan hangi varlıkların beyan edilebileceği hak.

Kanuni defterlerde yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar beyan edilebilecektir.

Şirketlerin kanuni temsilcileri, ortakları veya vekilleri adına görünen varlıklarda beyan edilebilecektir.

Bildirilen varlıkların yasal defter kayıtlarına intikal ettirilmesi,

Bilanço usulüne göre defter tutanlar yasal defterlerine kayıt ettikleri varlıklar için pasifte özel fon hesabı açacaklardır. Söz konusu hesap sermayenin cüz’ü addolunacak, bildirim veya beyan tarihinden itibaren 2 yıl geçmedikçe işletmeden çekilemeyecek, sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamayacaktır.

İşletmeye kaydedilen taşınmazlar üzerinden amortisman ayrılması ve satış halinde zarar oluşması,

İşletmeye kaydedilen taşınmazlar üzerinden amortisman hesaplanmayacak, satışında zarar doğması halinde vergi uygulamasında gider veya indirim olarak dikkate alınmayacaktır.

Yasadan yararlanılması halinde inceleme ve tarhiyat durumunda nasıl dikkate alınacağı,

Yasa kapsamında beyanda bulunulan varlıklara isabet eden tutarlara ilişkin, hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılamayacaktır. Buna göre, beyan edilen tutarların nasıl elde edildiği sorgulanamayacaktır.

Bildirilen veya beyan edilen varlık dışındaki nedenlerle başlayan vergi incelemeleri veya takdire sevk işlemleri dolayısıyla, yasa kapsamından yararlanan mükellefler hakkında matrah farkı bulunması halinde;

a) Bulunan matrah farkının, bildirilen varlıkların edinilmesine kaynaklık eden kazanca ait olduğunun tespit edilmesi halinde, matrah farkı ile bildirilen varlıkların değeri karşılaştırılacak ve matrah farkının bildirilen varlıkların değerine eşit kısmına kadar hiçbir işlem yapılmayacaktır. Örn; 1 milyon TL varlık beyan etmiş olan bir mükellef hakkında, beyan dışındaki bir konu nedeniyle yapılan bir incelemede, 1 milyon TL ve altında ortaya çıkan matrah farkı için işlem yapılmayacak, 1 milyon TL’nin üzerinde bir matrah farkı çıkması halinde aşan kısmı için tarhiyat yapılacaktır.

b) Yapılan incelemede bulunan matrah farkının, hatalı gider kaydı, hatalı amortisman, indirim ve istisnaların hatalı uygulanması vb. durumlardan kaynaklanması halinde, bulunan matrah farkının beyan edilen varlıkların edinilmesinde kullanılan kazançtan kaynaklanmadığı varsayılacağından, yasadan yararlanmak mümkün olmayacak ve cezalı tarhiyat yapılacaktır.

Açıklama; Bildirilen matrahlara kaynaklık eden kazanç ifadesi yasa ve tebliğde açık olarak ifade edilmemektedir. Bu ifadeden her türlü matrah farkının yasa hükümlerinden yararlanamayacağı anlaşılmaktadır. Örneğin, 2020 yılında alınmış bir taşınmazın beyan edilmiş olması, 2021 yılı kazancı ile ortaya çıkan bir matrah farkının izahı kabul edilmeyebilir. Oysa aynı taşınmazın beyanı, 2020 yılı kazancı ile ortaya çıkan bir matrah farkında dikkate alınabilir. Mükellef, 2020 yılı kazancı ile ilgili noksan beyan ettiği tutarın, yasa kapsamında beyan edilen taşınmazın alımında kullandığını iddia eder ve yasadan faydalanır.

Ayrıca, yasa hükümlerinden yararlanarak beyan edilen varlıklar nedeniyle, 2021 ve öncesi yıllar için bulunan matrah farkları için yararlanılabilir, 2022 ve takip eden yıllarda yararlanma imkanı olmaz. Yasanın yürürlük tarihi 05.07.2022’dir. Bu tarihten itibaren yapılan varlık beyanlarının bu tarihten önce edinilmiş olması gerekir. Bu varlıkların daha sonraki yıllardaki beyan dışı bırakılan kazançlar ile ilgili kurulamaz.